‘De geheime leer: de synthese van wetenschap, religie en filosofie’ is een gigantisch boekwerk dat in de 19e eeuw geschreven werd door Helena Petrovna Blavatsky (1831-1891). Het boekwerk bestaat uit twee delen. Het eerste deel behelst de kosmogonie: een uiteenzetting die het ontstaan en de ontwikkeling van het universum probeert te verklaren. Het tweede deel behandelt de zogeheten antropogenie: een beschouwing over het ontstaan en de evolutie van de mens. Deze evolutie van de mens is volgens Blavatsky een proces dat van binnenuit (vanuit de goddelijke kern waarover de mens beschikt) aangestuurd wordt. De geheime leer is gebaseerd op zowel oeroude kennis als de wetenschappelijke bevindingen die deze wijsheid onderbouwd hebben.
The Theosophical Society
Hoewel de theosofie, die ook wel esoterische wijsbegeerte genoemd wordt, reeds in de derde eeuw van onze jaartelling geïntroduceerd werd door de Griekse neo-Platonische filosoof Ammonius Saccas, werd deze wijsbegeerte in de 19e eeuw opnieuw naar voren gebracht door Blavatsky. Theosofie betekent letterlijk ‘wijsheid over goddelijke aangelegenheden’ en baseert zich op een eeuwenoude mystieke wijsheid, die ten grondslag ligt aan alle (huidige) religies.
In 1875 richtte Blavatsky samen met onder meer William Quan Judge (1851-1896) in New York de Theosophical Society op. Hiervoor zijn indertijd bedrijfsleningen aangevraagd om de kosten te dekken zodat de stichting gerealiseerd zou kunnen worden. Dankzij de bloeiende internationale handel in die tijd werden er steeds meer banken gevestigd waarbij men een lening kon aanvragen. Met dat doel werd anno 1901 in Nederland bijvoorbeeld de Boerenleenbank opgericht.
De Theosophical Society werd uiteindelijk een genootschap van internationale allure. De Nederlandse afdeling van deze esoterische beweging bevindt zich in Den Haag en is bekend onder de naam ‘Het Theosofisch Genootschap’. De doelstelling van deze internationale organisatie is om de mensheid bewust te maken van het feit dat het leven één is.
Blavatsky’s oeuvre
Naast haar meesterwerk ‘De geheime leer’ heeft Blavatsky meerdere boeken geschreven. In 1877 verscheen haar tweedelige werk ‘Isis ontsluierd’, dat onder meer de astrale wereld, magie en alchemie belicht. In 1889 kwam haar boek ‘De stem van de stilte’ uit. Vergeleken met haar vorige omvangrijke boekwerken was deze uitgave nogal bescheiden. Het boekje bevat een aantal ethische regels. In datzelfde jaar verscheen ‘De sleutel tot de theosofie’ dat beschouwd kan worden als een vereenvoudigde versie van haar voorgaande werk ‘De geheime leer’. Het werk van Blavatsky is nog steeds leverbaar bij The Theosophical University Press Agency, waar ook werk van andere theosofen – waaronder de reeds genoemde William Q. Judge – verkrijgbaar is.